Guddinaa fi jabina Waraana Bilisummaa Oromoo
Published June 6, 2024, 4:53 a.m. by Birhaanuu Hundee
GUDDINA FI JABINA WARAANA BILISUMMAA OROMOO (WBO)
- Cibraarraa gara Birgeediitti, Bobbaa J/ Laggasaa Wagiirraa gara Bobbaa Irbuu Shinnigaatti -
Erga akka qaama fi damee waraanaa Adda Bilisummaa Oromootti uumamee kaasee, Waraanni Bilisummaa Oromoo (WBOn) jiraachaatuma ture. Haa ta’u malee, WBOn bara 2018 booda bifa adda ta’een as bahee, seenaa saba Oromoo keessatti yeroo duraatiif sadarkaa olaanaatti guddate. Bifa adda ta’ee fi yeroo duraatiif sadarkaa olaanaatti yoon jedhu maal jechuu kiyya?
Gara sochii isaatiin yoo laalame, WBOn duris Oromiyaa keessa socha’aa ture. Sochii isaa kan bara 2018 boodaa yoo laalle garuu wanti adda godhan waa gurguddoo lama dha. Inni tokko WBOn naannoo dur keessatti socha’uu hin danda’in jiddu galeessaa Oromiyyaa keessatti fi funnyaan Finfinnee jalatti diina kokkee qabee raasuu dha. Inni lammaffaan hoggantootni WBO guutumaa guutuutti Oromiyaa keessa jiraachuu isaanii ti. Asirratti wanti hubatamuu qabu, bara 1991 duras hoggantootni WBO Oromiyaa keessa akka turan waan haalamuu miti. Haa ta’u malee, erga ABOn mootummaa ce’umsaa keessaa dhiibamee bahee fi hoggantootni isaas biyya alaatti baqatan booda, hogganaa olaanaan WBO biyya keessa taa’ee waraana hogganuu hin dandeenye. Kanaafan WBOn bara 2018 boodaa bifa adda ta’een as bahe jedhe.
WBOn yeroo duraatiif sadarkaa olaanaatti guddate yoon jedhu immoo, waan adda addaa kaasuun ni danda’ama. Tokkoffaa, yeroo Jaal Marroo Dirribaa bosonatti hafee, qabsoo hidhannoo ittifufuuf murteeffate sana, miseensotni WBO lakkoofsaan xiqqaa akka turan waan dhara ta’uu miti. Sochiin yeroo sana mul’ates naannoodhuma Oromiyaa Lixaa fi akkasumas Kibba Oromiyaa akka tures waan haalamuu miti. Har’a garuu bakkee/iddoo WBOn keessa hin jirre hin jiru; kaabaa kibbatti, bahaa dhihatti fi jiddugaleessatti WBOn socha’aa jira. Lammaffaa, gara baay’inaatiinis cibraa irraa gara birgeediitti, kana biras dabree gara Zooniileetti akka ol guddachaa dhufe waanuma lafarratti argamuu dha.
Sadaffaa, akkan yaadadhutti bobbaan (opireeshiniin) inni duraa Bobbaa Jaal Laggasaa Wagii natti fakkaata. Ittifufees, bobbaaleen yeroo adda addaa keessatti godhaman maqaa namootaatiin (gootota wareegamaniitiin) kan akka Jeneraal Taaddasaa faatiin ture. Amma garuu sana hundaa caalaa bobbaa tokkummaa fi biyyolessaa, kan Oromiyaa hammatu bobbaan “Irbuu Shinnigaa” labsamee, kunoo Oromiyaa guutuu keessatti diina bahaa gala dhoowwaa (dhorkaa) jira. Kuni immoo WBOn hangam akka guddachaa dhufe qofaa osoo hin taane humni isaas jabaachaa akka dhufe agarsiisa. Egaa, WBOn qawwee caccabaadhaan lolaa eessahuu gawuu hin danda’u jedhamee ittiqoosamaa ture sun har’a meeshaalee gurguddoo diinarraa hiikkatee mooraa QBOtiif galii godhaa jira. Waraanni abdii fi gaachana saba Oromoo ta’e kun ayinaadhaanis ta’ee baay’inaan hedduu cimaa deemuu bira dabree, Aafrikaa keessatti waraana naamusa qabu ta’ees argamaa jira. Kun propaagaandaa osoo hin taane, dhugaa lafarra jiruu dha.
Abbaa Irrootni Impaayara Itoophiyaa bulchaa (bitaa) turan hunduu amma kufanii lafatti ofarganitti ykn biyyaa baqatanitti hin amanan malee, sirni Bilxiginnaa amma jiru kunis kufaatiitti akka dhihaate amanuu baatus wantootni kana mirkaneessan hedduu dha. Amma injifatamanii harka kennatanitti bookkisuun amaluma isaanii ti. Kan nama gaddisiisu garuu, abbaa irree aangoorra tursiisuuf jedhanii, lola kaayyoo hin qabneef ilmaan hiyyeessaa akka qoraanii waraana keessatti gubachuu isaanii ti. Namni ykn humni kaayyoo hin qabne, waan loluuf sirriitti hin beekne du’a bilaashaa dua’a. Dirqamee malee murannoo fi kutannoollee hin qabu. WBOn garuu kaayyoo qaba, mul’ata qaba, gaafii qaba (gaafii saba Oromoo guddaa fi uummata Oromoo bal’aa), haqa qaba, waan kana hundaa qabuuf, kutannoo fi murannoos horata. Kutannoo fi murannoon immoo injifannootti nama geessa. WBOnis injifannoon akka galu shakkiin hin jiru.
Dhumarratti, barreeffama kana xumuruuf, akkuman akka mata duree xiqqaatti (sub-topic) kaase, guddinni fi jabinni WBO kan mirkanaawu Cibraarraa gara Birgeediitti, Bobbaa J/ Laggasaa Wagiirraa gara Bobbaa Irbuu Shinnigaatti tarkaanfachuu isaa ti. Bobbaan itti aanu maal ta’ina laata? Walumaan arguuf jirra. Qabsoon hidhannoo akka ibiddaa boba’aa jiru kun garuu diina gubee akka mancaasu shakkin hin jiru. Injifannoo xumuraa kan uummata Oromoo ti. Uummatni har’a biyya isaa keessatti dararamaa jiru fi wanti hundi itti dukkanaaye kun gaaf tokko ifa arguu jira.
Waxabajjii 2024
Similar posts:
A brief Political Manifesto of the OLF-OLA
Qabsoon Oromoo tarkaanfii lama fuulduratti tokko boodatti deemuu keessatti hidhameera
The Shinniga Oath: Oromo Martyrs' Day
A briefing by the OLF-OLA commander Jaal Marro Diriba on 2nd round of peace talks